Γράμμος

Όταν πήρα την απόφαση να επισκεφτώ και να φωτογραφήσω τον Γράμμο, με διακατείχε μια αδιόρατη ανυπομονησία. Οι υψηλές προσδοκίες για αυτό το ταξίδι είχαν να κάνουν με τις ιστορίες που είχα ακούσει από τον παππού μου, όταν ήμουν παιδί. Τον θυμάμαι, να αναφέρει αυτό το όνομα, σχεδόν εμμονικά σε κάθε του ιστορία από την περίοδο του πολέμου. Ο Γράμμος αποτελεί ένα σημείο αναφοράς στην σύγχρονη ελληνική ιστορία, όπου διαδραματίστηκαν μεγάλες μάχες κατά την διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

Ο παππούς μου παρέμεινε επάνω στο βουνό για αρκετούς μήνες και χαρτογράφησε κάθε πιθαμή του βουνού, κι ας μην ήταν μέλος κάποιας ορειβατικής ομάδας της εποχής, αλλά ένας από τους πολλούς συμμετέχοντες στις εμφύλιες συρράψεις.

Ως φόρο τιμής, λοιπόν στον παππού μου, για πολλά χρόνια ένιωθα το χρέος να επισκεφτώ και να εξερευνήσω αυτό το βουνό και κυρίως την βόρεια πλευρά, που αποτελεί τον κύριο πυρήνα του ορεινού όγκου

Τον Αύγουστο του 2019, ήρθε η ώρα να εκπληρώσω αυτό το χρέος μου, παρέα με άλλους 3 φίλους.

Ο ευκολότερος τρόπος να προσεγγίσεις το βόρειο τμήμα της κορυφογραμμής είναι από το ομώνυμο χωριό (ή αλλιώς Γράμμοστα). Το χωριό βρίσκεται σε υψόμετρο 1300 μέτρα, στη μέση ενός πλατό που περιβάλλεται από ομαλές πλαγιές , οι οποίες οδηγούν στις ψηλές κορυφές του βουνού. Μετά την ερήμωση μεταπολεμικά και την αστικοποίηση των επόμενων δεκαετιών, κάποιοι λίγοι κάτοικοι, κυρίως κτηνοτρόφοι, ζωντανεύουν το χωριό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες.

Φτάνοντας μεσημέρι στο χωριό μετά από πολύωρο ταξίδι, κάνουμε μια σύντομη ανάβαση στον διπλανό λόφο για να μελετήσουμε καλύτερα την ανάβαση της επόμενης μέρας. Εφόσον αποκτούμε μια πρώτη εικόνα του βουνού, οδεύουμε προς το σπίτι του Γιώργου, τσέλιγκα του χωριού, με σκοπό να του ζητήσουμε να μας ανεβάσει με το αγροτικό του πιο ψηλά, το επόμενο πρωί. Ο Γιώργος γνέφοντας καταφατικά μας λέει: «5 το πρωί να είστε έτοιμοι….τα πρόβατα δεν μπορούν να περιμένουν!!!»

Αποφασίσαμε να αποφύγουμε το πρώτο μέρος της ανάβασης για διαφόρους λόγους. Πρώτον, σύμφωνα με την αναζήτηση μας, το πρώτο κομμάτι περιγράφεται ως μακρύ και σχετικά αδιάφορο αισθητικά. Δεύτερον, γνωρίζοντας ότι ο καιρός είναι πολύ ζεστός τις μέρες του Αυγούστου, θέλαμε να ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες να περπατάμε καταμεσήμερο στην κατάβαση (πράγμα το οποίο τελικά δεν αποφύγαμε!!!). Και το τρίτο και πιο σημαντικό για μένα, ήταν η δυνατότητα μου να φωτογραφίσω την ανατολή του ηλίου από όσο πιο ψηλά γίνεται.

Το επόμενο πρωί στοιβαγμένοι στην καρότσα του αγροτικού για εφτά περιπετειώδη χωμάτινα χιλιόμετρα και παρόλη την έλλειψη πρωινού καφέ η οποία αντισταθμίζεται από την έντονη μυρωδιά γάλακτος και τυριού, φτάνουμε επιτέλους στην συμβολή με το μονοπάτι. Αυτό το απότομο κομμάτι του μονοπατιού οδηγεί στην αλπική λίμνη Γκίστοβα. Ο λαϊκός μύθος λέει ότι ο Αλή Πασάς έπαιρνε το καλοκαιρινό του μπάνιο εκεί ψηλά. Για χάρη του, όμορφες παρθένες χορεύαν γύρω από την λίμνη και από τα ούρα τους σταμάτησε να φυτρώνει βλάστηση στην περίμετρο της λίμνης…

Αφήνοντας πίσω μας την λίμνη, ακολουθούμε το μονοπάτι που κινείται στην κόψη της κορυφογραμμής, η οποία αποτελεί το φυσικό σύνορο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Κάποια χωριά της γειτονικής χώρας βρίσκονται κυριολεκτικά σε περπατήσιμη απόσταση. Εκείνη την στιγμή, αναπόφευκτα, φέρνω στο μυαλό μου τους μετανάστες από την Αλβανία, οι οποίοι κατά την δεκαετία του ’90 διέσχισαν αυτές τις κορυφές καταχείμωνο, ελπίζοντας σε ένα καλύτερο μέλλον στην Ελλάδα.

Η θέα από την κορυφογραμμή είναι πανοραμική, το μονοπάτι σε πολλά σημεία χάνεται από την βλάστηση και κάποιες ικανότητες scrambling απαιτούνται για να μην χάνεις υψόμετρο. Στα αριστερά μας, οι πηγές του Αλιάκμονα και του Σαραντάπορου, μας θυμηθούν γιατί τα βουνά είναι ζωογόνα.

Κοντεύουμε προς τον κορυφή, όπου το μονοπάτι για λίγο γίνεται πιο απότομο και σε ελάχιστα σημεία εκτεθειμένο. Τα απομεινάρια ενός πυροβολείου, από την εποχή του εμφυλίου, αντέχουν το σφυροκόπημα του ανέμου εδώ και 70 χρόνια.

Επιτέλους είμαστε στην κορυφή.

Ως είθισται, ανάβω ένα τσιγάρο.

Η φιγούρα του παππού είναι παρούσα και βρίσκει θέση ανάμεσα σε αυτό το πανέμορφο σκηνικό που απλώνεται μπροστά μου και στις φανταστικές εικόνες που είχα δημιουργήσει στο μυαλό μου από τις περιγραφές του. Αναρωτιέμαι αν και αυτός μπόρεσε ποτέ να απολαύσει ένα τσιγάρο εκεί πάνω, χωρίς τον φόβο ότι αυτό θα είναι το τελευταίο του….